Chút vớ vẩn thu tàn ..

Dạo này thỉnh thoảng có những ray rứt liên quan đến giáo dục tôi lại dặn mình : “Thôi nhé , mùa đã cũ !” Cố để không nghĩ , không đọc , không nói đến nó . Mọi cái với tôi giờ đã không còn cần thiết và thật ra  nói cũng chỉ để thỏa lòng mình chứ chẳng đi đến đâu cả . Thế mà sáng nay …giữa buổi sáng mùa thu đang dợm bước đi , trời Saigon se se đến thích tôi lại click vào 2 bài liên quan đến GD …âu đúng là cái nghiệp vương mang .   Bỗng nhớ hôm vào nhà chị TTM đọc một bài có tầm vĩ mô xong muốn bật ngửa …rồi dưng không muốn viết những điều ray rứt của mình trong một sáng dợm tàn thu ... Mô hình nào cho trường học tương lai? (link) TT - Tìm một mô hình nhà trường phổ thông phù hợp cho VN sau 10-15 năm tới để làm cơ sở cho việc đề xuất các giải pháp đào tạo giáo viên đón đầu cuộc đổi mới chương trình giáo dục phổ thông sau năm 2015 - đó là chủ đề của cuộc hội thảo khoa học được Quỹ Hòa bình và phát triển Việt Nam tổ chức sáng 21-9 tại Hà Nội.     Chủ đề của cuộc hội thảo là một phần nội dung trong khuôn khổ đề tài nghiên cứu độc lập cấp nhà nước “Nghiên cứu đề xuất các giải pháp cải cách công tác đào tạo giáo viên phổ thông” do Quỹ Hòa bình và phát triển VN chủ trì thực hiện và bà Nguyễn Thị Bình - nguyên phó chủ tịch nước, nguyên bộ trưởng Bộ Giáo dục - làm chủ nhiệm đề tài.       Cuôc thảo luân nêu ra vô số những bất cập trong các trường phổ thông hiện nay , những bất cập mà ai cũng thấy vì nó đã cũ mèm dù có bao nhiêu lần đổi mới . Công trình nghiên cứu nêu ra mô hình trường Phổ thông nước ta hiện nay rồi đem so sánh với các mô hình trường Phổ thông của các nước tiên tiến trên thế giới cuối cùng đưa ra những kết luận :     “Nhà trường phổ thông VN về cơ bản vẫn là một nhà trường truyền thống với hoạt động cơ bản là thầy truyền thụ và trò tiếp nhận những điều đã được quy định sẵn trong sách giáo khoa. Với mục đích cuối cùng là hiểu được bài, làm được bài tập, bài kiểm tra, ứng phó được với các kỳ thi...”.( Ông Trần Kiều _ nguyên Viện trưởng Viện KHGD)   Ông Kiều được nhiều đại biểu bày tỏ sự đồng tình với ý kiến phân tích: Mức độ đạt được trong mục tiêu giáo dục của nhà trường phổ thông thường được chứng minh qua kết quả của sự việc cụ thể, qua các con số liên quan đến các chỉ tiêu như tỉ lệ lên lớp, kết quả phân loại hạnh kiểm, tỉ lệ HS khá giỏi, tỉ lệ chuyển cấp, tốt nghiệp, thi học sinh giỏi, thi đỗ ĐH... và những con số liên quan đến phong trào thi đua.   Đồng thời nhà trường phổ thông hiện nay - theo đánh giá của PGS.TS Trần Kiều và nhiều đại biểu - cũng chưa thực hiện được mối quan hệ hai chiều với xã hội: chiều quan hệ, tác động ngược lại của nhà trường đến cộng đồng đang rất hạn chế.   Hay nói cách khác “chức năng quan hệ cộng đồng của nhà trường phổ thông ở nước ta hiện nay đang bị coi nhẹ và ở mức độ đáng lo ngại” - ông Kiều đưa ra cảnh báo.   Cần thay đổi như thế nào  ?   Bà Nguyễn Thị Bình đưa ra gợi ý: “Một kiểu nhà trường phổ thông đóng vai trò là một tổ chức học tập nền tảng trong xây dựng nhân cách con người, để học tập suốt đời, cho sự bảo tồn và phát triển bản sắc văn hóa dân tộc... có thể là lựa chọn hợp lý, khả thi tương thích với nước ta sau 10-15 năm tới?”.     Thât lòng là tôi hy vọng với cái nhìn như thế thì các giải pháp của các nhà GD lớn chắc chắn phải sáng sủa hơn , mới mẻ hơn để chúng ta có quyền hy vọng một mô hình trường phổ thông tốt đẹp hơn trong một hệ thống GD tốt đẹp hơn …Nhưng rồi khi đọc đến 5 định hướng để xây dựng mô hình trường Phổ thông trong tương lai thì tôi lại thất vọng .     1.Mục tiêu giáo dục của nhà trường phổ thông cần cụ thể hóa và cập nhật hóa theo hướng xác định các yêu cầu về đầu ra, tập trung vào những phẩm chất và năng lực cần thiết của con người VN trong giai đoạn công nghiệp hóa - hiện đại hóa.   2, phải có một nội dung giáo dục mà khi xây dựng cần bám sát các đầu ra của mục tiêu, đảm bảo tính cơ bản, cập nhật, thiết thực, bảo đảm nguyên tắc phân hóa, tiếp tục coi trọng thực hành và ứng dụng. Cần có các hình thức tổ chức dạy học linh hoạt, phát huy được tính tích cực, chủ động sáng tạo của người học trên cơ sở đảm bảo dân chủ trong trường học”.   3. Phải có một đội ngũ giáo viên nắm vững chức năng giáo dục, có bản lĩnh để đáp ứng các yêu cầu thay đổi một cách đa dạng của giáo dục phổ thông.   4. Có một môi trường giáo dục thân thiện.   5. Và cuối cùng, ông Kiều cho rằng “những người làm giáo dục phải hiểu được thế hệ trẻ và đặt đúng vai trò chủ thể của họ trong hoạt động của nhà trường     Năm định hướng trên thật ra chẳng có gì mới hơn những điều mà những người đầu ngành GD ra rả trong nhiều năm qua ,nó cũ đến độ tôi đọc xong tự bảo : “Sao mà nó quen đến thế” bởi trong bao buổi học chính trị hoặc chuyên môn chúng tôi đã phải nghe đến rạc cả người nhưng tại sao những định hướng ấy đến nay vẫn chưa thành công ? Tại sao đến nay GD vẫn là những nỗi bức xúc của xã hội ? thì nó lại thuộc về giải pháp . Nêu ra được bao bất cập , đề ra được bao nhiêu định hướng chỉ là điều kiện cần mà giải pháp thực hiện những định hướng đó mới là điều kiện đủ thì lại chưa thấy công trình nghiên cứu và cuộc thảo luận đề cập đến .     Gần đây nghe báo chí dư luận ồn ào vì một bộ sách GK mới ra đời từ những người tâm huyết với GD với cái tên cũng hết sức tinh tế “ Nhóm Cánh Buồm”.     Bộ sách Giáo khoa “Chào lớp Một” của Nhóm Cánh Buồm được ra mắt vào cuối tháng 9/2010 tại Hà Nội một cách rầm rộ và được dư luận quan tâm . Có dư luận ủng hộ với nhiều bài viết ca ngợi của các tờ báo lớn nhưng cũng có dư luận đặt vấn đề : “Chào Lớp Một có phải là bộ sách giáo khoa không ?” (link) với vô số những quy định pháp lý của Bộ luật GD .Trong bối cảnh rối ren của GD , nhất là những bất cập, những điều chưa hợp lý của chương trình phổ thông ở các cấp học hiện nay thì bất cứ một giải pháp nào , một sự quan tâm tích cực nào của những người làm công tác GD hoặc những người tâm huyết với GD đều đáng trân trọng và tôi nghĩ Bộ GD nên lưu tâm nghiên cứu , lắng nghe tốt hơn là đưa ra nhưng quy luật.     Tôi chưa được xem qua bộ sách nhưng được đọc qua tường trình một vài tiết dạy chương trình thử nghiêm này trong một bài báo . Với con mắt người làm nghề thì tôi thấy thật ra phương pháp giảng dạy của chương trình thử nghiệm này không có gì mới mẻ hơn những gì chúng tôi đã cố gắng làm để thực hiện định hướng “Cần có các hình thức tổ chức dạy học linh hoạt, phát huy được tính tích cực, chủ động sáng tạo của người học trên cơ sở đảm bảo dân chủ trong trường học” trong những năm vừa qua .Cũng là thầy tổ chức các hoạt động để trò tự tìm ra những kiến thức trong bài , cũng là thầy là người hướng dẫn trò mới là người chủ động  tìm và lãnh hội kiến thức cần học , cũng là thầy là người cuối cùng kết luận , làm rõ hơn những điều các em đã tự tìm ra  trong quá trình hoạt động .     Tôi nói là “chúng tôi đã cố gắng làm” đơn giản vì khi xác định mục tiêu dạy học như thế này những người quản lý GD quên đến những điều kiền hỗ trợ khác là : cơ sở vật chất và mô hình lớp học , với một lớp học gần 50 học sinh , thiếu thốn về đồ dùng dạy học , mô hình lớp học không thuận lợi cho việc tổ chức các hoạt động thì việc thực hiện dạy học theo hướng trò chủ động chỉ chấp vá trong các nhà trường hiện nay . Và tôi tin rằng nếu mang thực hiện việc thử nghiệm chương trình trong một lớp học như trên thì ngay cả Nhóm Cánh Buồm cũng không thể căng buồm…     Hôm để lại cái comment dài trong bài viết này mà chị TTM đưa về , chị có bảo tôi rằng hãy nêu ý kiến nhưng cần đưa ra giải pháp … Tôi không đủ khả năng để đưa ra giải pháp cho vấn đề có tầm cỡ như thế này , cái tầm cỡ mà ngay những nhà GD lớn cùng với những cuộc nghiên cứu lớn cũng chưa đưa ra được các giải pháp khả thi . Nhưng có lẽ tôi có quyền ray rứt về những điều đã liên quan đến một phần đời mình , nhưng có lẽ tôi có quyền ước mơ cho một mối tình tôi đã yêu trong nhiều năm .     Sáng nay cũng từ cái note liên quan đến GD ở nhà người bạn có ý kiến cho rằng: Ngày nay HS đi học bỏ tiền ra đóng nhiều khoản nên người thầy chỉ nên làm trách nhiệm truyền thụ đủ những kiến thức trên lớp là đủ , việc sai phạm của HS nên có một ban quản lý khác lo , người thầy không có quyền kẻ cả hay định tội ai hết .Tự dưng tôi thấy buồn ….Người thầy nếu chỉ làm chức năng “dạy chữ” thì chẳng phải đó chỉ là “thợ dạy’ sao …?   Mùa đã qua , ngay cơn gió sáng nay cũng mang hương vị chút thu tàn .