Sóng tràn bờ, trắng xóa…tôi nhoài người qua khung cửa nhỏ đưa tay đùa sóng, cứ tự hỏi sao sóng lại có thể đến gần mình thế ? Gió biển hất tung cánh màn mỏng màu hồng ngang qua tầm mắt, tôi ngước nhìn khoảng trời màu xanh lơ bỗng biến thành màu hồng đào mỏng mảnh…Giấc mơ tôi cũng tan….
Dạo này tôi hay có những giấc mơ bềnh bồng như thế, những giấc mơ nhẹ tênh và chẳng có giấc mơ nào ám ảnh mình đến độ tạo thành những lo lắng vu vơ như vài giấc mơ tôi đã từng có trong đời. Những giấc mơ non nớt , trẻ con và mâu thuẫn hoàn toàn với những điều tôi thường suy nghĩ khi co mình trong chăn nhìn qua khung cửa lao chao người qua lại và cái thứ màu trắng nhập nhòe đầy ám ảnh.
Trong mơ, tôi, con bé gái băng mình qua những cánh đồng cháy nắng , tay nắm chặt cái túi ni-lông đầy những chú cào cào tội nghiệp và đầy cả tiếng cười của đám bạn phía sau. Trong mơ, tôi, con bé gái ngước nhìn cánh diều trong đôi tay gầy đen nhẻm của thằng bạn học lơ lửng trên bầu trời trong trẻo mùa hè, lơ đãng nghe tiếng chuông nhà thờ đổ dồn trong cái xóm đạo nhỏ bé , hiền lành thời thơ ấu …Chẳng có giấc mơ nào là tôi, thời con gái lao xao mưa nắng Saigon, chẳng có giấc mơ nào là tôi, người đàn bà luôn đi về phía gió… Những giấc mơ hồn nhiên thơm ngát mùi ngô khoai đi qua tôi những ngày bão tố.. đi qua tôi những ngày gầy gò…
Đọc gần hết đám sách lôi về từ tháng 10…
Xem gần hết những bộ phim truyền hình trước đây chẳng bao giờ xem..
Đi qua những giấc mơ hiền lành bằng bước chân trẻ thơ.
Thỉnh thoảng thấy mình lướt qua chính mình với quá nhiều bàn tay níu kéo thân yêu.
Tự dưng thèm phở... Chợt nhớ, lâu lắm rồi không ăn phở và lâu lắm rồi không đi nhà sách.
Mấy đêm gần đây, nửa đêm thức giấc cứ ngửi thấy mùi ngầy ngậy và mùi thơm của rau húng trong tô phở chẳng biết đã ăn từ lúc nào. Vốn khảnh ăn, lại ghét vào quán ăn, chẳng bao giờ tôi thấy thèm thứ gì thế mà giở chứng thèm phở. Thì chắc cũng có một lúc nào đó người ta bỗng thèm một thứ gì đó lỡ bỏ quên trong trí nhớ, thèm chắc cũng chỉ là một dạng nhớ nhưng quay quắt hơn, thôi thúc hơn và tội lỗi hơn thôi. Và nhớ dạng nào cũng là một cách tồn tại…Thế là sáng nay tôi quyết định : đi ăn phở…
Tô phở to ứ hự trong một cái quán to, sạch và đẹp mà phở thì chẳng ngon, nó cứ như thiếu cái hương vị của tô phở thời thơ bé được mẹ dắt đi ăn, một tô phở trong vắt, sóng sánh màu vàng của nắng Saigon, một tô phở được mẹ nhặt sạch từng cọng hành, không ớt, không rau mà sao nó ngon đến thế. Có lẽ, người ta chỉ có một thời để cảm nhận mọi thứ đều ngon lành, đều ngọt ngào một cách dễ dàng, đó là khi người ta chưa đủ kinh nghiệm và lòng tham để so sánh, để cân đo đong đếm từ những thứ bé nhất như một tô phở cho đến những thứ lớn hơn…nên người ta cứ phải tắc lưỡi nuối tiếc một hương vị đã từng nếm trải…
Thì ra cũng có khi người ta lại nhớ nhung một thứ gì đó bé xíu như một tô phở..
Đi dọc các kệ ngập những sách trong một chi nhánh của nhà sách Fahasha. Trời ơi, cơ man nào là sách, chỉ là, cái không muốn xem thì đầy tràn, cái cần tìm thì hun hút…Cuối cùng, bỏ gần năm trăm ngàn để ôm về bốn cuốn sách. Tự hứa sẽ đọc trong hết tháng 10 thay vì đọc những thông tin nổi da gà trên báo tờ và ba thứ linh tinh trên báo mạng.
Dạo sau này tự dưng tôi thấy mình giống con chim bị nhốt trong lồng.., một cái lồng có cánh cửa mở toang mà chim thì cứ loanh quanh với đôi cánh mỏi trong cái vòng cong của những song mây mỏng một cách tuyệt vọng. Sách, túi thuốc và vài cái toa trên đầu giường thỉnh thoảng lại làm tôi nghĩ đến cái chết và tiếc là chưa kịp đọc xong hết những cuốn sách đã mua, và những cuốn sách được tặng, có trời mới biết tại sao tôi lại không nghĩ đến gì ngoài những quyển sách chưa đọc ?
Dạo sau này, mọi thứ với tôi cũng tự dưng nhẹ tênh, niềm vui chỉ kéo dài vài ngày mà nỗi buồn cũng tự nó tan sau vài chục tiếng. Hờ hững chỉ là thói xấu trong một phần đời mình còn có khi nó cũng là thứ cần thiết để tiếp tục đi qua bão giông. Cứ tíu tít với niềm vui và đau đáu với nỗi buồn xem ra là một thứ ngốc nghếch và giở hơi mà mình đã không nhận ra từ lâu lắm. Tôi đã nghĩ thế ngay trong một cơn đau kéo dài ba tiếng đồng hồ từ đêm đến sáng… và khi ánh sáng lọt qua khung cửa sổ đầy tiếng chim, mới biết mình yêu đời đến thế… Xem ra, cuộc đời là một cuốn sách chẳng bao giờ đọc hết ngay cả khi mình chết đi, nó là cuốn sách dở dang tôi chấp nhận bỏ lại nếu…
Ngồi trên một góc cao của cafe Emmy nhìn xuống con đường trước mặt, cảm nhận sự bình yên .. sự bình yên thường vắng mặt giữa những tất bật đời thường , sự bình yên bây giờ thường ít tìm ta nếu ta không tự tìm nó.
Emmy nằm ngay ngã ba của hai con đường ít xe cộ trong Làng Đại Học_ Thủ Đức , tôi nhìn cái đường cong nũng nịu của con đường này khi gặp con đường kia qua một nhánh hoa dâm bụt đỏ thắm trong cái bồn hoa cạnh bàn mình ngồi và ngửi mùi thơm của ly café sáng. Café là thứ tôi không bỏ được trong mảnh giấy ghi vô số thứ phải bỏ của ông bác sĩ trẻ.. Xem ra, bỏ quá nhiều thứ mình thích để sống cũng đâu khác gì chết đâu ta !!! Tôi vẫn thường xem café là nơi tựa đầu Café tự nó luôn là lời ủi an và tôi chẳng dại gì bỏ nó.
Buổi sáng gần qua, cái màu vàng của nắng và màu xám của những cơn bão xa hoà với nhau thành cái thứ nhàn nhạt buồn buồn…Tôi ra về, nặng tay bốn cuốn sách thơm hương café và mùi húng cây của tô phở trong trí nhớ…
Mùa hình như chưa qua hẳn…dù tháng bảy đang qua.
Tháng bảy có qua hay không thì ngày mai vẫn thuộc về tháng tám… bất luận những giấc mơ lãng đãng của tháng bảy vẫn còn luẩn quẩn đâu đấy trong tiếng gió lướt ngoài hàng hiên, đánh nhẹ vào chiếc phong linh cứ “mồm loa mép giải” trong cái thứ ẩm ướt của đêm bởi cơn mưa hồi chiều, bất luận cơn đau có bắt đầu từ nửa đêm kéo dài đến hai, ba giờ sáng cho đến khi giật mình thức giấc và thấy mình vẫn sống , bất luận dù có cố gắng vẫn không bỏ được cà phê , bất luận tháng tám cũng chẳng có gì mới hơn mà chỉ bắt đầu trở về với nhiều điều quen thuộc, bất luận tháng bảy cứ phảng phất nỗi buồn mang hơi hướm của sự mong manh…
Mùa hình như chưa qua hẳn …. nhưng mình thì vẫn phải qua…
Trời lại mưa, tháng bảy mưa cứ hay sùi sụt buổi chiều.
Tháng bảy, mình giống con dế bị nhốt trong chiếc hộp bé tí của thằng nhóc áo sọc caro có đôi mắt sáng chưng cạnh nhà. Con dế chạy quanh cái hộp thơm mùi nho khô, nó nằm thu lu ở một góc không gian hẹp nhớ mùi cỏ mùa hè, nhớ mặt đất khen khét hương nắng trưa, nhớ những đêm ngóc đầu qua đám cỏ ướt sương nhìn những vì sao lấp lánh trên bầu trời , nhớ cả những buổi chiều vàng nằm ườn mình hồn nhiên hát vang bài ca phiêu lãng. Những chiều mưa tháng bảy, mình đã mang tâm trạng của chú dế con cô độc nhớ khoảng trời nhỏ riêng tư…Ngày mai, tháng tám bắt đầu những ngày chộn rộn, những ngày không còn im lặng. Mùa hình như chưa qua hẳn… nhưng mình thì vẫn phải qua…
Tháng bảy, cứ ám ảnh một câu hát “…. Tin buồn từ ngày mẹ cho mang nặng kiếp người..” . Giữa sự sống và cái chết thường nảy sinh niềm hy vọng, dù niềm hy vọng nhỏ xíu.. dù niềm hy vọng chỉ cách nỗi tuyệt vọng một sợi tóc mỏng tang nhưng nếu không cố hy vọng thì người ta còn biết làm gì …? Mình nhìn đôi mắt ướt nước của H rồi nhìn màu vàng héo hắt của buổi chiều còn sót lại ở phía xa, xéo qua đường dây điện chằng chịt rồi đớn đau nhận ra : Điều khủng khiếp nhất không phải là niềm tuyệt vọng mà là cái thứ giống như niềm hy vọng, nó là tiếng thở dài nén lại đầy bão giông… Mùa hình như chưa qua hẳn… nhưng mình thì vẫn phải qua…
Tháng bảy, ngày qua thật chậm, thế mà ngày mai đã là tiếng ầm ừ ma mãnh của tháng tám… Mùa có qua hay không thì ngày mai mình vẫn phải bắt đầu từ những điều cũ rích ....
Thỉnh thoảng có dịp về qua góc đường Điện Biên Phủ _ Hai Bà Trưng, nhìn cái bóng tối âm âm bên hông công viên Lê Văn Tám tôi lại bâng khuâng tự hỏi : bây giờ, có bao nhiêu người còn nhớ đã từng có một nghĩa trang nằm giữa lòng thành phố Saigon những ngày đã xa …???
Gần ba mươi năm đi qua, cái nơi đã từng là một địa danh quen thuộc với người dân Saigon ngày ấy bây giờ đã trở nên xa lạ, những người trẻ thì không biết, những người từng biết thì nhiều người cũng đã lãng quên. Giữa những đổi thay đến chóng mặt mỗi ngày, giữa một Saigon mới toanh sức trẻ mà con người phải khiêu vũ với những toan tính thiệt hơn để tồn tại thì chắc chắn có không ít những điều phải trôi theo những nỗi quên huống chi là cái nơi muôn đời im lặng của những người không còn quên nhớ .… Chỉ tôi, lần nào có dịp về qua đây tôi lại nôn nao nhớ đám bạn đứa mất, đứa còn, đứa xa xôi thăm thẳm của cái thời đi học , cái thời líu ríu kéo nhau vào nghĩa trang với cái bàn cơ chi chít chữ và nhịp đập nửa bồn chồn, nửa âu lo của những trái tim thiếu nữ…
Nghĩa trang Mạc Đĩnh Chi nằm trên một khu đất rộng trên 7 hecta, bốn bức tường vàng nhạt cao hơn đầu người vây quanh bốn phía các con đường lớn Phan Thanh Giản (Điện Biên Phủ), Hai Bà Trưng , Hiền Vương ( Võ Thị Sáu) và con đường ngắn, nhỏ hẹp Phan Liêm . Cổng chính ra vào nằm nhìn sang đường Mạc Đĩnh Chi nơi cuối cùng gặp gỡ con đường lớn Phan Thanh Giản… Thời thuộc địa, do là nghĩa trang dành chôn cất những người Pháp nên còn gọi là Đất Thánh Tây, sau này là Nghĩa trang Mạc Đĩnh Chi. Nghĩa trang Mạc Đĩnh Chi là nơi đặt lăng mộ cho những người giàu có của Saigon ngày ấy, nó còn là nơi chôn cất nhiều người nổi tiếng, là nơi mồ yên mả đẹp của những quân nhân quân đội Saigon, đây là nơi tổng thống thời Đệ nhất Cộng hòa Ngô Đình Diệm và người em là Ngô Đình Nhu nằm lại sau biến cố năm 1963.
Năm 1983, nhằm chuẩn bị cho kỷ niệm 10 năm Saigon đổi tên, người ta ra quyết định giải tỏa nghĩa trang Mạc Đĩnh Chi và hai năm sau, năm 1985 công viên Lê Văn Tám được khai sinh nhưng vẫn còn xa lạ và nhận cái nhìn đầy vẻ e dè của người dân thành phố.
Tôi còn nhớ suốt thời gian hình thành đến những năm cuối cùng của thập niên 80, công viên này luôn vắng vẻ. Buổi sáng đã vắng người, chỉ cần trời nhạt nắng là đã thấy ở đây cái không khí im ắng, lạnh tanh . Trong trí nhớ người Saigon, công viên Lê Văn Tám vẫn mang vóc dáng thâm nghiêm, bí ẩn của nghĩa trang Mạc Đĩnh Chi xưa cũ với vô số những giai thoại lạnh người về thế giới yên ắng của những người đã khuất…Chỉ đến những năm đầu thập niên 90, khi người nhập cư nhiều hơn, thành phố chật chội hơn, khi cái nghĩa trang xưa nhạt nhòa dần trong trí nhớ người Saigon thì công viên Lê Văn Tám mới thay đổi bộ mặt để quen thuộc dần với người dân thành phố…
Gần ba mươi năm cái nghĩa trang cũ bị khai tử, tôi chưa một lần bước vào cái nơi cũ được mang cái tên mới toanh này dù không ít lần đi qua, cho đến cách đây gần hai tuần tôi chợt có ý định trở lại nơi này để lấy cảm hứng viết về một địa danh xưa cũ, một nơi mà thời con gái không ít lần tôi cùng đám bạn đã ray rứt, bâng khuâng, bồn chồn một cách khờ dại trước những hàng mộ trắng toát hay di ảnh của một anh chàng lạ hoắc đầy vẻ lãng tử đến nao lòng trái tim đám con gái áo trắng như mây…
Thật tình là tôi không ấn tượng lắm với cách kiến trúc sắp xếp của công viên. Tôi đứng nhìn bức tượng sơn trắng nơi khán đài ở trung tâm công viên mà nghĩ hoài chẳng biết nó là cái quái gì…Về nhà, lướt qua mạng internet, biết đó là bức tượng “Ngọn Đuốc Sống” mới giật mình chẳng hiểu tại sao ngay cái tên công viên cũng chẳng để lại cho mình chút ấn tượng gì về bức tượng có phần thô kệch, nặng nề và giả tạo đó..?
Tôi đi quanh công viên nhìn những tán cây cao xanh biếc trong màu nắng tháng sáu. Đâu đó rải rác những em thanh thiếu niên đánh cầu, tung bóng, vài nhóm người già ngồi rôm rả trò chuyện. Một chàng thanh niên cởi trần mặc quần đùi tay cầm guitar lượn lờ trên chiếc xe đạp một bánh , miệng hát vang một bài tình ca, đám người ngồi quanh tán dương…vài người vẻ chăm chú múa may một bài quyền thể dục..
Tôi đi quanh công viên nhớ những con đường lót đá màu xám buồn buồn chạy quanh những hàng mộ nhiều kiểu cách khác nhau, nhớ những hàng cây cao thẫm lá buổi chiều mưa, thỉnh thoảng lũ chim lại giật mình khua đám lá lào xào bay lên khỏi khuôn viên nghĩa trang hòa mình vào những tán cây thành phố, nhớ những con chim sẻ nhỏ ngơ ngác nhảy trên những bia mộ trong những buổi trưa đầy nắng mùa hè, nhớ cả những người phụ nữ áo dài sậm màu , vành tang trắng, đôi mắt đỏ hoe bên một ngôi mộ mới đắp..
Tôi đi quanh công viên, nhớ sao là nhớ cái nghĩa trang những ngày mưa âm âm, những trưa chan hòa nắng đã xa, những ngày cùng đám bạn rủ nhau vào đây thăm mộ hoặc mỗi đứa tìm một góc học bài chuẩn bị cho mùa thi , thỉnh thoảng chúng tôi lại chơi trò cầu cơ , một trò chơi đầy vẻ thiêng liêng , bí ẩn và nhiều ma lực với tuổi chúng tôi ngày ấy . Bàn cơ nhỏ chi chít chữ cái và những con số. Nhỏ Kim Loan lâm râm thắp nhang trước ngôi mộ, chúng tôi im lặng ngồi quanh, khuôn mặt đứa nào cũng căng thẳng nhưng đầy vẻ thành kính. Trái tim chúng tôi cứ như nở to ra, đập rộn ràng khi trái tim bằng gỗ nhỏ xíu dưới ba ngón tay di chuyển ráp những chữ cái thành câu trả lời những câu hỏi ngu ngơ : Tôi có thi đậu không ? Bạn ấy có yêu tôi không ? Bố mẹ tôi có ly dị không? Người ấy có gian dối với tôi không? Mơ ước của tôi có thành không? Và còn vô số những câu hỏi thầm kín rất con gái khác được đặt ra chỉ để đợi chờ câu trả lời từ cõi muôn trùng.
Tôi không biết hồi ấy mình có tin vào những điều mà bạn bè mình rất tin không nhưng tôi luôn theo chúng vào đây trong những giờ nghỉ học ..có khi chỉ để nhìn vu vơ những hàng mộ bé xíu của những đứa trẻ vắn số mà đôi mắt sáng trong và nụ cười trên những di ảnh luôn làm tôi muốn khóc, chỉ để nhìn hàng mộ thấp, lừng lững những cây thánh giá loang lổ màu vôi, chỉ để đi quanh đọc những lời yêu thương trên những bia mộ…
Tôi nhớ hoài hàng chữ đầy ấn tượng trên ngôi mộ một anh sinh viên trường sĩ quan Thủ Đức tên Hùng mà một lần tôi và đám bạn tình cờ thấy : “Hùng không chết. Hùng sống mãi trong lòng cha mẹ, anh chị và các em…”.Lần đầu đọc hàng chữ màu vàng được ốp trên mặt ngôi mộ được xây bằng loại đá bóng màu đen vân trắng, nhìn di ảnh anh ấy với lọn tóc rủ xuống trán , đôi mắt trong sáng, đôi môi mỉm cười, cả đám con gái chúng tôi đều tắt hẳn tiếng nói cười , nhỏ Loan nói nhỏ vào tai tôi: “Anh ấy đẹp quá hén!” . Có lẽ anh mất khi còn là sinh viên trường nên bức ảnh vẫn còn nguyên bộ quân phục của trường sĩ quan Thủ Đức…. Đó là ngôi mộ để lại nhiều tình cảm với chúng tôi nhất để lần nào ghé nghĩa trang, chúng tôi đều ghé thăm anh. Hơn 40 năm trôi qua… tôi còn nhớ như in câu chữ trên ngôi mộ đẹp và loáng thoáng khuôn mặt anh Hùng với nụ cười hiền, đẹp đến ngẩn ngơ..
Ngày ấy chẳng hiểu sao tuổi trẻ chúng tôi lại hay chọn nghĩa trang là một trong những điểm thường lui tới mà không sợ sệt e dè. Bây giờ những nghĩa trang đã ít đi, phần cuối của một đời người, người ta được chọn cách để trở về tro bụi. Còn tôi, bây giờ chắc chắn tôi không còn đủ sự trong trẻo đến ngây ngô, không còn đủ niềm tin vào người sống để lui tới cái nơi thinh lặng của những người đã khuất như ngày xưa nữa… Suy cho cùng người sống bây giờ ác độc hơn xưa thì chắc gì thế giới của những người đã chết lại không đủ những thứ bon chen tàn nhẫn ?
Việc dời chuyển thế giới của những người đã khuất ra khỏi một thành phố lổn nhổn những người đang sống xem ra là hợp lý vì suy cho cùng đó là sự dời chuyển về mặt địa lý còn trong tâm linh những người đang sống vẫn còn có một góc nhớ thương cho những người ở cõi muôn trùng…Đó là điều khó ai dời chuyển được.
Thời gian đang trôi qua, cuộc sống đang trôi qua, thành phố này đang trôi qua và chúng ta cũng đang trôi qua …. Mọi thứ cũ xưa đang dần thay đổi , thế mà thỉnh thoảng đi qua một góc đường tôi cứ bâng khuâng tự hỏi : Có ai còn nhớ đã từng có một nghĩa trang giữa lòng thành phố ngày xưa…?
Cổng vào nghĩa trang Mạc Đĩnh Chi ngày xưa _ Ảnh lấy từ internet_
Bên trong nghĩa trang ( chụp từ phía đường Hiền Vương) Ảnh lấy từ internet
Chúng tôi rời Saigon vào những ngày cuối tháng tư… Nắng phương Nam đổ dài, khắc nghiệt suốt chuyến đi từ Saigon đến các tỉnh nơi chúng tôi qua trên đất nước Chùa Tháp. Nhằm những ngày nghỉ lễ nên cửa khẩu Mộc Bài hàng hàng lớp lớp những chuyến xe nối đuôi nhau. Cứ nhìn cảnh tượng những du khách người Việt rồng rắn giữa cái nắng mùa hè để chờ thủ tục xuất cảnh mới thấy dù còn là một đất nước chậm phát triển ,Campuchia vẫn là một điểm du lịch hấp dẫn vừa với túi tiền của đa số người Viêt Nam…
Chúng tôi rời cửa khẩu Mộc Bài để đặt chân sang kia biên giới nước bạn. Ngay ở cửa khẩu biên giới ta có thể thấy ngay những Casino lớn khang trang nằm hai bên đường nơi mà không ít người Việt đã đánh mất cơ đồ, danh dự , gia đình thậm chí cả sự sống tại đây. Sau những thủ tục đơn giản hơn bởi những anh Công An và nhân viên hải quan Campuchia , xe chúng tôi bước vào tỉnh Prey Veng của đất nước Chùa Tháp…
Xe chạy qua những con đường tráng nhựa ít ổ gà của tỉnh Prey Veng. Hai bên đường những ngôi nhà sàn truyền thống của người dân lấp ló trong những vườn cây xơ xác. Trên những cánh đồng khô cháy, lốm đốm màu trắng của những con bò gầy giữa cái nắng gay gắt tháng tư. Trong chương trình được thông báo là xe sẽ đi qua những rừng cao su bạt ngàn của tỉnh Prey Veng nhưng trong thực tế những rừng cao su vẫn còn non tuổi và mang vẻ buồn tẻ của một vùng đất nghèo dù Prey veng là một trong năm tỉnh thành lớn của Campuchia. Chúng tôi dừng chân ở tỉnh Kam Pong Cham, bữa trưa không ngon miệng có lẽ do cảm giác từ cái vẻ diêm dúa của nhà hàng, từ cách chế biến món ăn của người bản xứ và trong cả sự mệt mỏi từ cái nắng gay gắt tháng tư…
Chiếc xe tiếp tục đi qua tỉnh Kong Pong Cham để bước vào tỉnh Kong Pong Thom bằng chiếc cầu bắc qua dòng sông Mê Kông để tiến về Siêmreap…Cơn mưa chiều vội vàng, ngắn ngủi đổ xuống khi chúng tôi vào đến địa phận tỉnh Siêmreap phần nào lấy đi chút mệt nhọc suốt chẳng đường dài hơn 400 cây số …
Cũng như nhiều thành phố du lịch khác trên thế giới, thành phố Siêmreap có vẻ trù phú hơn các tỉnh chúng tôi đã đi qua, chỉ có điều giống nhau là ở đâu trong thành phố cũng có thể thấy rác ngập ngụa . Suốt chuyến đi, khách sạn trong hai ngày ở Siemreap cho tôi cảm giác thoải mái nhất. Mang tầm cỡ khách sạn 4 sao, Starry AngKor Hotel khang trang, phòng ốc đẹp và thoáng mát. Sau bữa cơm chiều chúng tôi đi dạo chợ đêm Siêmreap bằng cái xe “tuc tuc” _ xe dạng như xe lôi chạy bằng xe máy phía trước kéo theo sau một thùng xe có thể chở nhiều nhất 6 người không quá to lớn, xe được trang trí đẹp, chở cả khách du lịch lẫn khách là người dân bản xứ_ Từ khách sạn ra đến chợ đêm khoảng bốn cây số với giá 3 dola chúng tôi thích thú ngắm đường phố Siemreap ban đêm lấp loáng ánh đèn..
Chợ đêm bán những thứ mà ta thường thấy ở các chợ Việt Nam nên chúng tôi đi dạo nhiều hơn là mua. Ở chợ đêm, phần lớn du khách đến để matxa chân sau chuyến hành trình mỏi mệt. Những chiếc ghế bố được xếp lớp lang hai bên đường, du khách chỉ cần nằm dài thưởng thức sự dễ chịu từ bàn tay của những người thợ hoặc ngồi thòng chân vào những hồ cá để những con cá nhỏ xinh xắn mặc sức đớp nhẹ vào bàn chân. Người dân Campuchia ít dùng tiền bản xứ , đa số họ trao đổi bằng dola những cũng dùng cả tiền riel lẫn tiền Việt. Siemreap chắc thức khuya nhưng đa số chúng tôi đều ngủ sớm sau chuyến đi dài để chuẩn bị cho chuyến leo đền AngKor vào ngày mai.
AngKor gồm có 2 khu đền : AngKor Wat ( còn gọi là Đế Thiên) AngKor Thom ( còn gọi là Đế Thích). Bao bọc bên ngoài AngKor Wat là một cái hồ dài 190m , mặt hồ phẳng lặng soi bóng mây trời và những tán cây xanh biếc. Buổi sáng, ánh nắng chiếu xuống mặt hồ lấp loáng như dát bạc.
Dẫn vào AngKor là con đường rộng lát bằng đá tảng không có đến một bóng cây, cái thứ nắng tháng tư thản nhiên nhả xuống nền đá rát bỏng. Phía trước là cả một công trình kiến trúc hoàn toàn bằng đá tảng… Với diện tích rộng khoảng 200ha, Angkor Wat kiêu hãnh ngẩng mặt dưới ánh nắng mùa hè .Nhìn AngKor Wat tôi cứ tự hỏi tại sao cách đây 9 thế kỷ , người ta lại có thể xây dựng được một công trình vĩ đại thế này bằng sức người ? Tôi nhìn những bức tranh được chạm khắc trên tường ,cảm giác thán phục những người Khmer cổ và thán phục cả ý thức bảo tồn một công trình văn hóa dân tộc của chính phủ Campuchia.. Chỉ e với một đất nước nghèo , yếu kỹ thuật và phương tiện như Campuchia liệu sự bảo tồn này có thể kéo dài được bao lâu ? Tự dưng, chạnh nghĩ đến những di tích văn hóa quý báu của đất nước ta đã từng bị phá hủy bởi sự ngu dốt và thiếu trách nhiệm mà bất giác …thở dài.
Tôi một mình đi qua những dãy hành lang dài của AngKor và đặc biệt thích những khung cửa của những ngôi đền, những khung cửa trạm trổ khéo léo lúc nào cũng mở toang đón ánh trời vàng và lơ lửng những đám mây trắng nhởn nhơ qua…Dù vẫn còn những vết đạn ghi dấu một thời chiến tranh, AngKor Wat vẫn sừng sững xứng đáng là một trong những kỳ quan từ bàn tay của con người thời trung cổ .
AngKor Thom cách AngKor Wat một quãng đường không xa được xây dựng theo phong cách Bayon, ta có thể vào AngKor Thom theo bốn cửa Đông Tây Nam Bắc nhưng cửa nào cũng dẫn đến đến chính Bayon nằm ở trung tâm quần thể AngKor Thom .Tôi đứng giữa đền Bayon, ngước mắt lên 54 tháp lớn nhỏ lung linh khuôn mặt thần Lokesvara ngạo nghễ dưới ánh nắng vàng. Người hướng dẫn viên giới thiệu nụ cười bí ẩn còn được gọi là “nụ cười may mắn” , nhìn khuôn mặt vị thần trong câu chuyện truyền thuyết của người dân Campuchia tôi thầm nghĩ : với nụ cười mím thế kia chắc gì người không giấu trong đó sự cay đắng , xót thương những người dân nghèo Campuchia đang còn nhọc nhằn với cuộc sống hiện nay ?
Sau AngKor Thom chúng tôi còn đến thăm một khu di tích nữa trước khi về khách sạn. Do mệt, tôi đã ngồi ở ngoài cửa chờ mà không biết là đoàn vào cửa này mà ra bằng cửa khác. Thế là tôi ở một cửa rã rời vì ngồi đợi mà cả đoàn thì ở một cửa khác hốt hoảng vì tưởng tôi đi lạc. Cuối cùng tôi cũng tìm được đường ra xe nhờ vốn nghe tiếng Anh lõm bõm của mình. Có người hỏi : “nếu không tìm được đoàn tôi sẽ làm gì ?” Tôi cười bảo : “Lúc ấy sẽ tính.sau .” Thật ra tôi cũng chưa thể biết lúc ấy mình sẽ tính thế nào với vốn tiếng Anh quá tệ, cả tên lẫn đia chỉ khách sạn còn chưa kịp nhớ, lại ở một đất nước không một người thân? Một kỷ niệm mà cũng là kinh nghiệm để tôi nhớ đời khi đi du lịch.
Chúng tôi đến thủ đô Phnom Pênh sau hai ngày ở Siêmreap, sau khi đến thăm chiếc cầu Kampong Kdei _ chiếc cầu nhiều tuổi nhất Campuchia _ Thủ đô Phnom Pênh chỉ bằng một thành phố nhỏ của Việt Nam. Trong thành phố cũng đâu đó đỏ rực màu hoa phượng vĩ , màu lóng lánh của bò cạp vàng và màu tím rưng rưng của bằng lăng.Ta dễ dàng gặp những người Việt sinh sống bằng nhiều nghề trên các đường phố Phnom Pênh. Tôi gặp và nói chuyện với một người đàn ông bán tàu hũ và nghe anh kể chuyện mình, để vợ con ở lại một miền quê nghèo miền Trung, anh sang đây thuê nhà sống và mỗi ngày tự nấu tàu hũ gánh bán khắp các đường phố của thủ đô Phnom Pênh. Thu nhập mỗi ngày của anh cũng khoảng bốn, năm trăm ngàn tiền Việt : “Thế mới đủ nuôi sống vợ con cô ơi!”. Tôi nhìn những người đồng hương lơ láo bươn chải trên đất nước bạn, nào là chàng thanh niên bán võng, chị phụ nữ bán các đồ trang sức, em bé , bà cụ già bán vé số.. tất cả họ là đồng bào tôi, còn bao nhiêu người Việt sống tha hương thế này để mưu sinh ? Có một điều nghịch lý tôi cứ tự hỏi mình : Tại sao đất nước Campuchia nghèo và chậm phát triển hơn Việt Nam mà mệnh giá đồng tiền của họ lại cao gấp năm lần tiền Việt và tại sao vẫn còn những người Việt phải tìm cách tha hương để mưu sinh trên mảnh đất này ?
Buổi sáng Phnom Pênh dậy khá muộn. Sáu giờ sáng mà đường phố vắng hoe. Tôi đứng đón ánh mặt trời lên đổ xuống một con phố cạnh khách sạn một màu vàng tuyệt đẹp.
Chúng tôi đến thăm Hoàng Cung nơi sinh sống của gia tộc hoàng gia Campuchia, nơi diễn ra những nghi thức ngoại giao của Quốc Vương Campuchia với các quan khách quốc tế. …Cả một quần thể nguy nga nằm giữa Thủ đô như một thách thức với những điều tôi nhìn thấy suốt chặng đường du hành trên nước bạn. Hoàng Cung đường bệ màu vàng viền đỏ rực rỡ trong màu trời xanh biếc . Bên cạnh Hoàng Cung là Chùa Bạc cũng nguy nga không kém, cả hai tạo thành một quần thể biểu tượng cho đất nước Campuchia còn nhiều ngôi nhà sàn ọp ẹp và những cánh đồng lúa khô cháy đến nao lòng.
Chúng tôi rời khỏi Hoàng Cung của Vương Quốc Campuchia để chuẩn bị trở về Saigon sau bữa cơm trưa. Nhìn những em bé Campuchia dắt díu nhau xin tiền du khách bên ngoài Hoàng Cung nguy nga, bên ngoài cửa Chùa Bạc với những sư thầy áo vàng tay cầm Ipad, mới biết những nghịch lý luôn hiện diện ở bất cứ nơi nào trên trái đất này.
Chúng tôi trở về Saigon bằng một ngã khác …Qua phà Neak Loeang để trở về cửa khẩu Mộc Bài. Tôi vu vơ nhìn những đám mây trắng tuyệt đẹp trên nền trời xanh thẳm ngoài cửa kiếng xe và thầm nghĩ mây trời ở nơi đâu cũng thế, chỉ mỗi mảnh đất, mỗi dân tộc, mỗi con người dưới mặt đất này là có những cuộc đời riêng, những thân phận riêng…mà hạnh phúc hay bất hạnh của mỗi đời người lại gắn liền với những đa đoan nổi trôi của đất nước…
Cơn mưa ngắn lại rơi xuống bất ngờ làm giảm cái nóng đầu mùa hạ, những vòng bánh xe chừng như cũng nhẹ nhàng hơn. Chúng tôi đi qua cửa khẩu nước bạn một cách dễ dàng vẫn kịp để tôi phát hiện nhân viên ở cửa khẩu Campuchia người nào cũng có vẻ đường bệ với cái bụng to và cái đầu chải dầu láng bóng, chỉ màu da của họ là còn giống với đồng bào mình. Loay hoay nhiều thời gian hơn với những thủ tục ở cửa khẩu nước mình, chúng tôi đã trở lại Saigon để tiễn tháng tư qua.
Lâu lắm, dễ chừng bốn năm rồi tôi mới có dịp đi du lịch với đồng nghiệp…Bốn ngày với tiếng nói cười, tiếng trêu ghẹo nhau thả bay những căng thẳng âu lo của công việc trong thời gian cuối năm học.
Chào tháng 5, ngày mai, chúng tôi lại bắt đầu những ngày âu lo khác….
Cửa khẩu Mộc Bài
Chiều trên Tỉnh Kong Pong Thom
Nhà sàn truyền thống của người dân Campuchia
Chiec1 cầu ranh giới giữa tỉnh Kon Pong Cham và Kong Pong Thom
Tôi trở lại nơi này sau gần bốn mươi năm.
Bốn mươi năm với bao nhiêu dâu bể , bao nhiêu đổi thay. Đổi thay đến tìm đường trở lại cái nơi đã từng đến không ít lần cũng gian nan vất vả không kém.
Liên chở tôi vào khu Đại học Quốc Gia _ Thủ Đức rồi cứ lần mò hỏi thăm mãi mới giáp mặt với bức tường của Nghĩa Trang . Lạ lùng là dù đã được đổi là Nghĩa trang Bình An nhưng hỏi cái tên mới này thì hầu như những người dân quanh đây không ai biết mà họ chỉ nhớ cái tên của một thời đã xa lơ xa lắc : Nghĩa trang Quân Đội _ Biên Hòa .
Con đường hẹp, vắng lặng chạy lượn vòng bức tường cao màu xám cũ rích ngăn cách cái thế giới im lặng bên trong kia với cái thế giới đầy đua chen, gian trá bên ngoài này , nhỏ Liên chở tôi len lỏi men theo con đường để đến nghĩa trang. Tháng tư năm nay trời nắng như đổ lửa. Tôi chọn ngay ngày sinh nhật mình để trở lại cái nơi tôi cứ đau đáu một nỗi niềm , cái nơi mà tôi nghĩ đã không còn trên mặt đất dù nó từng là chứng nhân của một trang sử buồn đau của đất nước. Chưa vào trong nghĩa trang lòng tôi đã dâng lên cái cảm xúc khó tả , thật khó mà phân tích nó như thế nào nhưng tôi biết nó là nỗi buồn ..buồn kỳ lạ !
Ghé quán nước trước mặt Nghĩa Trang mua hai bó nhang, cô chủ quán nước chỉ tôi một nhóm người đang ngồi ở một cái bàn nhỏ :
- Chị đi thăm mộ hả, mấy cô bác đó cũng đi thăm mộ đó chị .
Một người phụ nữ lớn tuổi trong số những người vừa được giới thiệu hỏi tôi:
- Em đi thăm mộ hả ? Tên gì ? Chết năm nào.?
Tôi lắc đầu nói mình chỉ đến đây thăm nghĩa trang chứ thân nhân không còn nằm đây .
Thấy chúng tôi vào, người bảo vệ mời tôi vào phòng để làm thủ tục.
Hơi ngạc nhiên vì thấy vào thăm người chết mà cũng phải khai lý lịch trích ngang, tôi bảo nhỏ Liên khỏi vào để mình tôi vào thôi. Biết tôi không vào thăm thân nhân mà chỉ thăm nghĩa trang, người bảo vệ lấy một tờ giấy in sẵn ghi tên tuổi , địa chỉ của tôi, hơi tần ngần khi tôi bảo không mang theo chứng minh nhân dân nhưng rồi anh ta cũng bảo tôi ký tên dưới tờ khai rồi chỉ đường cho tôi vào khu nghĩa trang.
Thấy tôi và Liên , hai người, một là người đàn ông hơi lớn tuổi và một thanh niên mà sau này tôi mới biết họ là người dân quanh đây, sống bằng nghề chăm sóc những ngôi mộ trong nghĩa trang này.đi theo hỏi thăm, khi biết chúng tôi chỉ đến thăm nghĩa trang , họ tích cực hướng dẫn tôi vào Nghĩa Dũng Đài đễ thắp hương.
Nghĩa Dũng Đài to lớn nằm sừng sững trong cái nắng tháng tư gay gắt. Thanh kiếm dài trên cái tháp cao không còn, bức tường hoen úa màu xám thời gian cho tôi cái cảm giác nặng lòng đến lạ. Khói hương bay trong cái nắng buổi trưa, trong cái không gian im lặng buồn buồn, tôi có cảm giác nghe được tiếng đập của trái tim mình, cảm giác có lỗi với bao vong linh nằm đây, cảm giác mình nợ họ ít nhất một lời xin lỗi sau bằng ấy năm..
Chúng tôi đi qua những khu mộ thấp thoáng trong rừng cây, khung cảnh điêu tàn bao trùm khắp nghĩa trang làm tôi cứ nghẹn ngào muốn khóc. Lá vàng rụng đầy trên những lối đi, trên những ngôi mộ bị bỏ quên không được chăm sóc. Không ít ngôi mộ chỉ còn nắm đất, không còn tên tuổi. Được sự hướng dẫn của hai người chăm sóc mộ chúng tôi đến thắp nhang cho ngôi mộ người Chiến Sĩ Vô Danh mang huyền thoại bức tượng Thương Tiếc của người lính bằng đồng đen đứng sừng sững trước cổng vào Nghĩa Trang Quân Đội một thời. Thân nhân đã đắp lại mộ cho anh nhưng trên ngôi mộ vẫn ghi danh trên cái bia đá : CHIẾN SĨ VÔ DANH với cái hình gợi nhớ …
Bỗng dưng tôi nhớ mình của bốn mươi năm về trước, mỗi lần theo mẹ đến đây thăm mộ cậu , tôi luôn e dè , sợ sệt nhìn bức tượng đen nhẻm cao to trước cổng . Anh ngồi sừng sững dưới bầu trời cao, cái mũ sắt hơi ngả về phía sau lộ khuôn mặt khắc khổ, đôi mắt xa xăm buồn buồn…Bức tượng này, chính người thợ điêu khắc đã khắc trong sân một ngôi chùa của khu gia binh tôi ở từ nhỏ…Ngày nào, tôi cũng đến xem người thợ đục đẽo những đường nét trên bức tượng , thế mà khi nhìn người lính ấy ở đây …cái tâm hồn cô gái nhỏ mười bảy, mười tám tuổi là tôi lúc bấy giờ cứ vừa ngưỡng mộ vừa sợ sệt.
Hồi ấy cổng chính nằm ngay Quốc Lộ I. Con đường vào nghĩa trang là một con đường đẹp với hai hàng cây rợp bóng. Mẹ luôn bắt tôi mặc áo dài khi đi thăm mộ cậu. Cứ bước xuống khỏi chiếc xe lam , nắm tay mẹ băng qua con đường xa lộ lúc ấy chưa lắm xe cộ như bây giờ để vào nghĩa trang là tôi luôn nghe nhịp tim mình đập mạnh. Vạt áo dài màu sẫm của mẹ và vạt áo trắng của tôi cứ thấp thoáng trong những hàng mộ trắng toát sạch sẽ, thẳng tăm tắp… Mẹ lâm râm khấn vái trước mộ , tôi đứng bên cạnh nhìn khói hương nghi ngút trước di ảnh cậu trong bộ đồ trắng Hải Quân, uy nghi, hiền lành. Mẹ tôi lúc nào cũng khóc khi đến đây… bà thương đứa em trai đã cùng mình tha hương không có ngày trở lại quê nhà. Tôi và mẹ thắp nhang cho những ngôi mộ quanh đó rồi ra về… Và lúc nào tôi cũng ngoái lại phía sau nhìn những hàng mộ trắng toát lần cuối với nỗi rưng rưng.
Sau tháng 4.1975 tôi và mẹ trở lại đây một lần nữa… Những ngôi mộ có cái bị đập phá, có cái bị ghi những câu phỉ báng trên mộ bằng màu sơn đen ác đôc. Chưa lần nào mẹ khóc bên mộ cậu nhiều bằng lần này… Nghĩa trang khác hẳn, hoang tàn , đổ nát, buồn tênh, hình ảnh này ám ảnh tôi một thời gian dài mỗi khi nhớ cậu. Tôi không có dịp trở lại đây một lần nào nữa . Do phải đi dạy xa nhà, ngày bốc mộ cậu tôi không có mặt…
Tôi trở lại nơi này sau bằng ấy năm, không còn với tâm hồn mong manh của cô gái nhỏ gần bốn mươi năm trước , nơi đây cũng không còn là cái nghĩa trang sạch đẹp rộng hơn 60 ha ngày xưa. Hơn 58 ha được sử dụng vào mục đích khác… Hàng trăm ngôi mộ của những người lính ngày xưa còn nẳm lại nơi này là chứng nhân của những đổi thay tàn khốc bởi sự chuyển dịch của thời gian và bởi sự ác độc của con người. Cứ như họ bình thản đi qua sự quên lãng , sự vô tình ..Sự im lặng của họ sao mà dội lại lòng tôi trong ngày trở lại này nỗi buồn mênh mang đến thế…
Hai người hướng dẫn đưa tôi đến thăm mộ hai vị tướng còn nằm lại đến giờ phút này cùng đồng đội. …Tôi nhìn di ảnh của ông, tươi tắn với nụ cười ngạo mạn dù không còn quân phục, chẳng còn cấp bậc, tôi chạnh nghĩ biết đâu ở lại đây lại là chọn lựa của ông.
Người đàn ông lớn tuổi cho tôi biết ở đây có một ngôi mộ tập thể của hàng trăm người lính chưa được chôn cất sau ngày Saigon thất thủ, ..họ đã bị lùa xuống cùng một hố mà anh là một trong những người bắt buộc phải đào. Nghe kể ,chẳng biết hư thực thế nào mà cứ như ai bóp trái tim mình nghèn nghẹn…. Chúng tôi từ giã hai người chăm sóc mộ với lời hứa rằm tháng bảy trở lại để được hướng dẫn thăm ngôi mộ tập thể kia…
Trở ra bằng con đường khác với lúc đến , nó lạ đến tôi không còn nhận ra đó chính là con đường đẹp với hai hàng cây rợp mát dẫn vào nghĩa trang cách đây gần bốn mươi năm. Con đường cũng thay đổi, hai bên là nhà cửa san sát, chẳng có cây cối..cái nắng tháng tư rát bỏng đổ xuống mặt đường…
Cuộc chiến đi qua gần 40 năm. Nó đi qua thời gian nhưng nó chẳng đi qua nỗi nhớ của nhiều người , bởi nó quá phi lý, bởi nó quá khốc liệt, bởi nó quá tàn nhẫn. Cả cái dân tộc này, ở cả hai miền Nam Bắc có bao nhiêu người đã ngã xuống với cái mà ít ra họ đã từng nghĩ là điều tốt đẹp …Và giá mà nó thực sự đem đến điều tốt đẹp cho cái mảnh đất đẫm máu này …
.jpg)
